Opowiadając o Rosji, nie widzę możliwości opowiadać tylko o czymś jednym. Nie możliwe opowiadać o jednym z 85 regionów wśród których każdy był by wyjątkowy, nie poruszając tematów, na przykład, zwyczajów spotykanych tylko w nim czy jego kuchni.
Jednak dzisiaj opowiem o tym co łączy wszystkie regiony bez wyjątków i bez czego nie może być Rosji. Dzwony. Ich dźwięk można słyszeć zewsząd będąc tam….. To one były wyjątkowymi prezentami, a z ich ozdobienia można przeczytać większą część historii średniowiecznej Rosji.
Dzwony na Rusi przez wieki były integralną częścią życia narodu rosyjskiego i w tradycyjnej kulturze rosyjskiej były postrzegane jako "głos Boży".
W XX w. niszczono świątynie-stworzenia ludzkich rąk, w ogniu płonął staroruski obraz, książki, wyburzano dzwonnice, niszczono dzwony.
Ale minął czas, a Rosjanie zaczęli zdawać sobie sprawę, że po utracie „korzeni drzewo nie przetrwa”. Dzwony są jednym z potężnych korzeni rosyjskiej kultury muzycznej. Jest to równie ważny i artystycznie swoisty rodzaj narodowego dziedzictwa kulturowego, jak sztuka śpiewu, ikonografia, architektura, rzemiosło ludowe.
Trochę historii
Historia dzwonu sięga ponad 4000 lat. Najwcześniejsze (XXIII—XVII wiek p.n.e.) znalezione dzwony miały niewielkie rozmiary i zostały wyprodukowane w Chinach.
Również w Chinach po raz pierwszy wyprodukowano instrument muzyczny z kilkudziesięciu dzwonów. W Europie podobny instrument muzyczny (carillon) pojawił się prawie 2000 lat później.
W Rosji dzwony pojawiły się niemal równocześnie z przyjęciem chrześcijaństwa pod koniec X wieku. Zostały zapożyczone z Europy Zachodniej, a nie z Bizancjum, jak można by przypuszczać. Rosja przyjęła ten atrybut życia codziennego, który dla rosyjskich przestrzeni okazał się bardzo przydatny do różnego rodzaju sygnałów. Rozpowszechnianie dzwonów, w pierwszych dziesięcioleciach przyjęcia chrześcijaństwa w Rosji, nie miało masowego charakteru. Były rzadko spotykane i niewielkie, poza tym, jak podają kroniki, często ginęły od pożarów i walk ze Złotą Ordą. Za najwcześniejszy z zachowanych dzwonów do dzisiaj, uważa się dzwon z 1420 roku. Znajduje się na dzwonnicy Trójcy Sergiusza Ławry – w klasztorze niedaleko stolicy. Dzwon nazywany jest "Nikonowskim" lub "cudotwórcą". Ma dość nietypowy kształt, jednak do dzisiaj uczestniczy w dzwonie.
Jakie mogą być dzwony i czym się różnią dzwony rosyjskie od europejskich?
Różnią się prawie wszystkim. Rosyjskie dzwony mają inny kształt, w inny sposób są mocowane, inaczej dzwonią. W przeciwieństwie do europejskich dzwonów, które obracają się wokół siebie, rosyjskie dzwony są unieruchomione. Aby wydobyć z nich dźwięk, dzwonnik pociąga za linę przywiązaną do języka dzwonu. Sam dźwięk również znacznie różni się od dźwięków kościołów innych wyznań. Jeśli dzwony Europy Zachodniej zawierają podstawy melodyczne i harmoniczne, to w rosyjskich dźwiękach tego prawie nie ma. Sercem rosyjskiego dzwonu jest rytm i charakter. Dzwonnik dzięki wewnętrznemu instynktowi, poczuciu rytmu i doskonałej znajomości dźwięku, posiadaniu techniki wykonania muzyki na podstawie ustalonych reguł, może poprzez dzwon przekazać radość bądź spokój, głęboki smutek lub triumf duchowej treści kultu cerkiewnego.
Do czego są używane.
Dzwon pełni w życiu cerkiewnym pewne funkcje: zwołuje wiernych do służby, wyraża uroczystość nabożeństwa, informuje o czasie odprawiania najważniejszych części nabożeństwa. Z dzwonem, Rosjanie połączyli wszystkie swoje uroczyste i smutne wydarzenia. Stąd pojawiły się różne rodzaje dzwonienia, a każdy rodzaj dzwonienia ma swoją nazwę i znaczenie.
Małe dzwonki były bardzo lubiane w Rosji. Ich muzyką była ozdobiona długa i męcząca jazda dyliżansów po rozległych rosyjskich przestrzeniach. Było to proste: dzwonki wisiały pod łukiem i podczas szybkiej jazdy wstrząsały się, wydając wiele srebrnych dźwięków. Oprócz tego, w 17- 19w. dzwony były zawieszone we wsiach przy drogach, żeby podróżni w czasie zamieci mogli łatwiej znaleźć drogę.
Dzwonnica.
Do dzwonów budowano specjalne pomieszczenia-dzwonnice. Początkowo były one drewniane, pod dachem, do których przymocowane były zestawy dzwonów różnej wielkości, z których każdy dzwonił własnym głosem, co pozwalało dzwonnikowi pracować bezpośrednio z ziemi.
Wadą takiego umieszczenia jest szybkie tłumienie dźwięku, a dzwon jest słyszalny z niewystarczającej odległości. Później były to kamienne galerie, w których między podporami wisiały dzwony. Ale taka pozioma konstrukcja, zakłócała między sobą dźwięki dzwonów, co nie było zbyt piękne. Później zaczęto wznosić dzwonnice, które były wyżej reszty budynków, a więc dzwonienie z nich było szczególnie dobrze słyszalne. Wtedy zaczęto budować specjalne wieżę-dzwonnicę i ustawiano je oddzielnie od budynku kościoła. Pozwalało to znacznie zwiększyć zasięg słyszalności dźwięku.
W starożytnym Pskowie dzwonnica często włączana była do konstrukcji głównego budynku. W późniejszym czasie pojawiła się tendencja do dobudowywania dzwonnicy do istniejącego już budynku kościoła. W późniejszych zabudowaniach, głównie w XIX wieku, dzwonnicę wprowadzono do konstrukcji budynku kościelnego. To wtedy dzwonnica, będąca pierwotnie budowlą pomocniczą, stała się dominującym elementem w jej wyglądzie.
W Rosji, z jej rozległymi obszarami i znaczną odległością wiosek od siebie, istniała pilna potrzeba takiego narzędzia, które może szybko powiadomić ludzi. Dlatego w Rosji starano się odlewać duże dzwony.
Specjalny sposób dzwonienia, inny niż zachodnioeuropejski – "językowy", kiedy nie cały dzwon jest kołysany, ale tylko jego język, pozwoliło na odlewanie dzwonów o dużej wadze i dzwonienie do nich bez obawy o zniszczenie dzwonnicy. Najsłynniejsza dzwonnica w Rosji dzisiaj znajduje się w stolicy. Nazywa się dzwonnicą Iwana Wielkiego. Jest to okazała, trójnawowa, złota wieża, której budowę prowadzono pod kierunkiem architekta Bona Friazina (Włoch!) w latach 1505-1508.
A największy na świecie dzwon, który na szczęście nigdy nie zadzwonił, również jest tutaj. Nazywa się Car-dzwonem i waży 200 ton.
Imiona dzwonów
Dzwony z pięknym, przyjemnym, wesołym głosem nazywane są "krasnymi". Wiele dzwonów w Rosji otrzymało nazwę "Łabędź" za silny i ostry dźwięk, przypominający głośny krzyk tego ptaka. A za nierówny dźwięk dzwony otrzymywali trafne pseudonimy "Kozioł" lub "Baran". Dzwon Wielkiego Postu zostanie zwiastowany w "głodowy". Wiele dzwonów nazwano na cześć świąt i świętych.
Dzwonnik – to zawód.
Muzycy, którzy grają w dzwony - dzwonnicy, osiągnęli wielkie mistrzostwo w swojej sztuce, że na każde wydarzenie wymyślili własny sposób gry, a każdy dźwięk ma swój charakter i znaczenie, niesie szczególny nastrój.
Technicznie opanowanie gry na dzwonach nie jest trudne: nawet ludzie, którzy nie są wykształceni muzycznie, mogą go opanować w ciągu kilku tygodni. Ale mówimy o podstawowych umiejętnościach technicznych. Potem zaczyna się praca artystyczna z dzwonami, a prawdziwa sztuka dzwonienia wymaga wiele lat pracy. Dobry dzwonnik, przede wszystkim, powinien zrozumieć związek dzwonu z nabożeństwem; znać cały jego przebieg, symbolikę kultu, znaczenie dzwonienia; być w stanie przekazać odpowiedni nastrój w dźwiękach. W końcu dzwonienie jest jednym z rodzajów sztuki muzycznej. Więc dzwonnik potrzebuje czasu, aby nauczyć się pracować z dzwonami jako instrumentem muzycznym.
Jeden muzyk może grać nawet na 15 dzwonach jednocześnie.
Muzyka dzwonów i jej znaczenie
W swojej wielowiekowej historii dzwony w Rosji z prymitywnych instrumentów sygnalizacyjnych przerodziły się w bardzo złożony instrument sygnalizacyjno-muzyczny składający się z kilkunastu różnych dzwonów. Wyróżnia się grupy dzwonów, które pełnią różne funkcje w "orkiestrze dzwonowej". Najmniejsze dzwony nazywane są dyskantami lub dzwonkami. Wykonują na nich drobne figury rytmiczne. Największe dzwony basowe - ustawiają tempo dzwonka i tworzą jego podstawę, środkowe dzwony lub altówki prowadzą melodię.
Dźwięki zależą od konkretnego nabożeństwa, stąd nazwy dzwonów, których używają: uroczysty, niedzielny, codzienny, godzinny. Istnieje kilka rodzajów dzwonków:
„Blagowest” -pojedyncze uderzenia w wielki dzwon.
„Perebor” - jedno uderzenie w dzwony od małego do dużego.
„Perezwon” - naprzemienne uderzenia w dzwon od większego do małego.
„Trezwon”- kilka jednocześnie dzwoniących dzwonów.
„Perebor” jest dzwonkiem pogrzebowym. Jest to naprzemienne uderzenie w każdy dzwon, począwszy od najmniejszego do największego, a następnie całkowite uderzenie we wszystkie dzwony w tym samym czasie. Takie dźwięki dzwonów powtarzają się przez jakiś czas "w kółko" tak długo, jak wymaga tego reguła, na końcu tego następuje krótki „Trezwon”. Powolny ruch dzwonów, od najmniejszego do największego, symbolizuje rosnące życie ludzkie na ziemi, a jednoczesne uderzenie dzwonów oznacza zahamowanie ziemskiego życia śmiercią. Radość w życiu ostatecznym w raju wyraża się, na zakończenie żałobnych dźwięków „Trezwonem”.
Święta dzwonów
Każdego dnia rano i wieczorem, w święta i w dni smutku, od wczesnego dzieciństwa do godziny śmierci Rosjanie słyszą dzwony. Dla wszystkich ludzi niezależnie od statusu głos dzwonów brzmi tak samo. Prawdopodobnie dlatego dzwony stały się narodową tradycją.
Teraz specjalnie organizują święta muzyki dzwonowej, na które przyjeżdżają miłośnicy tego pięknego rodzaju twórczości ludowej. Najczęściej takie święta muzyki dzwonowej są organizowane w miastach, które są powszechnie nazywane "złotym pierścieniem Rosji": Suzdal, Rostów Wielki i które znane są ze swoich wspaniałych dzwonów. Wtedy w miastach rozbrzmiewają dzwony przez cały dzień, a nad ziemią unoszą się magiczne melodie muzyki dzwonowej.
Pokażę tu zdjęcia z takiego festiwalu. Popatrzcie ile tam jest ludzi i na ich twarzy – z nich łatwo przeczytać atmosferę która tam panuje.
Wy też możecie tam pojechać żeby posłuchać tej muzyki. Co roku, w lecie, w Karelii i obszarze Archangielskim są całe festiwale sztuki dzwonarskiej (rus). Zwykle takie święto trwa od 2 do 4 dni, a razem z nim jarmarki, warsztaty rzemiosł ludowych, miejscowe potrawy, różne zabawy, etc. Najbardziej cenne jest to, że festiwale są organizowane
NIE dla turystów, a to znaczy, że
to jeszcze jedna możliwość zobaczyć prawdziwą Rosję, poznać ludzi, skosztować miejscowej kuchni, kupić ręcznie robione pamiątki, a może nawet zrobić je samodzielnie
Byłam tam, słuchałam muzyki, kosztowałam. Wróciłam bardzo zadowolona. Więc, polecam
Post zawiera zdjęcia ze strony internetowej muzeum „Малые Карелы”.